पूर्वभागः - अध्यायः ९७

ऋषय ऊचुः ॥
जलंधरं जटामौलिः पुरा जंभरिविक्रमम् ॥
कथं जघान भगवान् भगनेत्रहरो हरः ॥१॥

वक्तुमर्हसि चास्माकं रोमहर्षणसुव्रत ॥
सूत उवाच ॥
जलंधर इति ख्यातो जलमंडलसंभवः ॥२॥

आसीदंतकसंकाशस्तपसा लब्धविक्रमः ॥
तेन देवाः सगंधर्वाः सयक्षोरगराक्षसाः ॥३॥

निर्जिताः समरे सर्वे ब्रह्मा च भगवानजः ॥
जित्वैव देवसंघातं ब्रह्माणं वै जलंधरः ॥४॥

जगाम देवदेवशं विष्णुं विश्वहरं गुरुम् ॥
तयोः समभवद्युद्धं दिवारत्रमविश्रमम् ॥५॥

जलंधरेशयोस्तेन निर्जितो मधुसूदनः ॥
जलंधरोपि तं जित्वा देवदेवंजनार्दनम् ॥६॥

प्रोवाचेदं दितेः पुत्रान् न्यायधीर्जेतुमीश्वरम् ॥
सर्वे जिता मया युद्धे शंकरो ह्यजितो रणे ॥७॥

तं जित्वा सर्वमीशानं गणपैर्नदिना क्षणात् ॥
अहमेव भवत्वं च ब्रह्मत्वं वैष्णवं तथा ॥८॥

वासवत्वं च युष्माकं दास्ये दानवपुंगवाः ॥
जलंधरवचः श्रुत्वा सर्वे ते दानवाधमाः ॥९॥

जगर्जुरुच्चैः पापिष्ठा मृत्युदर्शनतत्पराः ॥
दैत्यैरेतैस्तथान्यैश्च रथनागतुरंगमैः ॥१०॥

सन्नद्धैः सह सन्नह्य शर्वं प्रति ययौ बली ॥
भवोपि दृष्ट्वा दैत्येंद्रं मेरुकूटमिव स्थितम् ॥११॥

अवध्यत्वमपि श्रुत्वा तथान्यैर्भगनेत्रहा ॥
ब्रह्मणो वचनं रक्षन् रक्षको जगतां प्रभुः ॥१२॥

सांबः सनंदी सगमः प्रोवाच प्रहसन्निव ॥
किं कृत्यमसुरेशान युद्धेनानेन सांप्रतम् ॥१३॥

मद्बाणैर्भिन्नसर्वांगो मर्तुमभ्युद्यते मुदा ॥
जलंधरोपि तद्वाक्यं श्रुत्वा श्रोत्रविदारणम् ॥१४॥

सुरेश्वरमुवाचेदं सुरेतरबलेश्वरः ॥
वाक्येनालं महाबाहो देवदेव वृषध्वज ॥१५॥

चंद्रांशुसन्निभैः शस्त्रैर्हर योद्धुमिहागतः ॥
निशम्यास्यवचः शूली पादांगुष्ठेन लीलया ॥
महांभसि चकाराशु रथांगं रौद्रमायुधम् ॥१६॥

कृत्वार्णवांभसि सितं भगवान् रथांगं स्मृत्वा जगत्त्रयमनेन हताः सुराश्च ॥
दक्षांधकांतकपुरत्रययज्ञहर्ता लोकत्रयांतककरः प्रहसंतदाह ॥१७॥

पादेन निर्मितं दैत्य जलंधर महार्णवे ॥
बलवान् यदि चोद्धर्तुं तिष्ठ योद्धुं न चान्यथा ॥१८॥

तस्य तद्वचनं श्रुत्वा क्रोधेनादीप्तलोचनः ॥
प्रदहन्निव नेत्राभ्यां प्राहालोक्य जगत्त्रयम् ॥१९॥

जलंधर उवाच ॥
गदामुद्धृत्य हत्वा च नंदिनं त्वां च शंकर ॥
हत्वा लोकान्सुरैः सार्धं डुंडुभान् गरुडो यथा ॥२०॥

हंतुं चराचरं सर्वं समर्थोहं सवासवम् ॥
को महेश्वर मद्बाणैरच्छेद्यो भुवनत्रये ॥२१॥

बालभावे च भगवान् तपसैव विनिर्जितः ॥
ब्रह्मा बलीयौवने वै मुनयः सुरपुंगवैः ॥२२॥

दग्धं क्षणेन सकलं त्रैलोक्यं सचराचरम् ॥
तपसा किं त्वयया रुद्र निर्जितो भगवानपि ॥२३॥

इंद्राग्नियमवित्तेशवायुवारीश्वरादयः ॥
न सेहिरे यथा नागा गंधं पक्षिपतेरिव ॥२४॥

न लब्ध्वा दिवि भूमौ च बाहवो मम शंकर ॥
समस्तान्पर्वतान्प्राप्य घर्षिताश्च गणेश्वर ॥२५॥

गिरींद्रो मंदरः श्रीमान्नलो मेरुः सुशोभनः ॥
घर्षितो बाहुदंडेन कंडूनोदार्थमापतत् ॥२६॥

गंगा निरुद्धा बाहुभ्यां लीलार्थं हिमवद्गिरौ ॥
नारीणां मम भृत्यैश्च वज्रो बद्धो दिवौकसाम् ॥२७॥

वडवाया मुखं भग्नं गृहीत्वा वै करेण तु ॥
तत्क्षणादेव सकलं चैकार्णवमभूदिदम् ॥२८॥

ऐरावतादयो नागाः क्षिप्तः सिंधुजलोपरि ॥
सरथो भगवानिंद्रः क्षिप्तश्च शतयोजनम् ॥२९॥

गरुडोपि मया बद्धो नागपाशेन विष्णुना ॥
उर्वश्याद्या मया नीता नार्यः कारागृहांतरम् ॥३०॥

कथंचिल्लब्धवान् शक्रः शचीमेकां प्रणम्य माम् ॥
मां न जानासि दैत्येंद्रं जलंधरमुमापते ॥३१॥

सूत उवाच ॥
एवमुक्तो महादेवः प्रादहद्वै रथं तदा ॥
तस्य नेत्राग्निभागैककलाधाधन चाकुलम् ॥३२॥

दैत्यानामतुलबलैर्हयैश्च नागैर्दैत्येंद्रास्त्रिपुररिपोर्निरीक्षणेन ॥
नागाद्वैशसमनुसंवृतश्च नागैर्देवेशं वचनमुवाच चाल्पबुद्धिः ॥३३॥

किं कार्यं मम युधि देवदैत्यसंघैर्हंतुं यत्सकलमिदं क्षणात्समर्थः ॥
यत्तस्माद्भयमिहनास्ति योद्धमीश वांछैषा विपुलतरा न संशयोत्रः ॥३४॥

तस्मात्त्वं मम मदनारिदक्षशत्रो यज्ञारे त्रिपुररिपो ममैव वीरैः ॥
भूतेंद्रैर्हरिवदनेन देवसंघैर्योद्धुं ते बलमिह चास्ति चेद्धि तिष्ठ ॥३५॥

इत्युक्त्वाथ महादेवं महादेवारिनंदनः ॥
न चचाल न सस्मार निहतान्बांधवान्युधि ॥३६॥

दुर्मदेनाविनीतात्मा दोर्भ्यामास्फोट्य दोर्बलात् ॥
सुदर्शनाख्यं यच्चक्रंतेन हंतुं समुद्यतः ॥३७॥

दुर्धरेण रथांगेन कुच्छ्रेणापि द्विजोत्तमाः ॥
स्थापयामास वै स्कंधे द्विधाभूतश्च तेन वै ॥३८॥

कुलिशेन यथा छिन्नो द्विधा गिरिवरोद्विजाः ॥
पपात दैत्यो बलवानंजनाद्रिरिवापरः ॥३९॥

तस्य रक्तेन रौद्रेण संपूर्णमभवत्क्षणात् ॥
तद्रक्तमखिलं रुद्रनियोगान्मांसमेव च ॥४०॥

महारौरवमासाद्य रक्तकुंडमभूदहो ॥
जलंधरं हतं दृष्ट्वा देवगंधर्वपार्षदाः ॥४१॥

सिंहनादं महत्कृत्वा साधु देवेति चाब्रुवन् ॥
यः पठेच्छृणुयाद्वापि जलंधरविमर्दनम् ॥४२॥

श्रावयेद्वा यथान्यायं गाणपत्यमवाप्नुयात् ॥४३॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे पूर्वभागे जलंधरवधो नाम सप्तनवितितमोऽध्यायः ॥९७॥