पूर्वभागः - अध्यायः ३१

सनत्कुमार उवाच ॥
कथं भव प्रसादेन देवदारुवनौकसः ॥
प्रपन्नाः शरणं देवं वक्तुमर्हसि मे प्रभो ॥१॥

शैलादिरुवाच ॥
तानुवाच महाभागान्भगवानात्मभूः स्वयम् ॥
देवदारुवनस्थांस्तु तपसा पावकप्रभान् ॥२॥

पितामह उवाच ॥
एष देवो महादेवो विज्ञेयस्तु महेश्वरः ॥
न तस्मात्परमं किंचित्पदं सम धिगम्यते ॥३॥

देवानां च ऋषीणां च पितॄणां चैव स प्रभुः ॥
सहस्रयुगपर्यंते पुलये सर्वदेहिनः ॥४॥

संहरत्येष भगवान् कालो भूत्वा महेश्वरः ॥
एष चैव प्रजाः सर्वाः सृजत्येकः स्वतेजसा ॥५॥

एष चक्री च वज्री च श्रीवत्सकृतलक्षणः ॥
योगी कृतयुगे चैव त्रेतायां क्रतु रुच्यते ॥६॥

द्वापरे चैव कालाग्निर्धमकेतुः कलौ स्मृतः ॥
रुद्रस्य मूर्तयस्त्वेता येऽभिध्यायांति पंडिताः ॥७॥

चतुरस्रं बहिश्चांतरष्टास्रं पिंडिकाश्रये ॥
वृत्तं सुदर्शनं योग्यमेवं लिङ्गं प्रपूजयेत् ॥८॥

तमो ह्यग्नी रजो ब्रह्मा सत्त्वं विष्णुः प्रकाशकम् ॥
मूर्तिरेका स्थिता चास्य मूर्तयः परिकीर्तिताः ॥९॥

यत्र तिष्ठति तद्ब्रह्म योगेन तु समन्वितम् ॥
तस्माद्धि देवदेवेशमीशानं प्रभुमव्ययम् ॥१०॥

आराधयंति विप्रेंद्रा जितक्रोधा जितोंद्रियाः ॥
लिंगं कृत्वा यथान्यायं सर्वलक्षणसंयुतम् ॥११॥

अंगुष्ठमात्रं सुशुभं सुवृत्तं सर्वसंमतम् ॥
समनाभं तथाष्टास्रं षोडशास्रमतापि वा ॥१२॥

सुवृत्तं मंडलं दिव्यं सर्वकामफलप्रदम् ॥
वेदिका द्विगुणा तस्य समा वा सर्वसंमता ॥१३॥

गोमुखी च त्रिभागैका वेद्या लक्षणसयुता ॥
पट्टिका च समंताद्वै यवमात्रा द्विजोत्तमाः ॥१४॥

सौवर्णं राजतं शैलं कृत्वा ताम्रमयं तथा ॥
वेदिकायाश्च विस्तारं त्रिगुणं वै समन्ततः ॥१५॥

वर्तुलं चतुरस्रं वा षडस्रं वा त्रिरस्रकम् ॥
समंतान्निर्व्रणं शुभ्रं लक्षणैस्तत्सुलीक्षितम् ॥१६॥

प्रतिष्ठाप्य यथान्यायं पूजालक्षणसंयुतम् ॥
कलशं स्थापयेत्तस्य वेदिमध्ये तथा द्विजाः ॥१७॥

सहिरण्यं सबीजं च ब्रह्मभिश्चाभिमंत्रितम् ॥
सेचयेच्च ततो लिंगं पवित्रैः पञ्चभिः शुभैः ॥१८॥

पूजयेच्च यथालाभं ततः सिद्धिमवाप्स्यथ ॥
समाहिताः पूजयध्वं सपुत्राः सह बंधुभिः ॥१९॥

सर्वे प्रांजलयो भूत्वा शूलपाणिं प्रपद्यत ॥
ततो द्रक्ष्यथ देवेशं दुर्दर्शमकृतात्मभिः ॥२०॥

यं दृष्ट्वा सर्वमज्ञानमधर्मश्च प्रणश्यति ॥
ततः प्रदक्षिणं कृत्वा ब्रह्माणममितौजसम् ॥२१॥

संप्रस्थिता वनौकास्ते देवदारुवनं ततः ॥
आराधयितुमारब्धा ब्रह्मणा कथितं यथा ॥२२॥

स्थंडिलेषु विचित्रेषु पर्वतानां गुहासु च ॥
नदीनां च विविक्तेषु पुलिनेषु शुभेषु च ॥२३॥

शैवालशोभनाः केचित्केचिदंतर्जलेशयाः ॥
केचिद्दर्भावकाशास्तु पादांगुष्ठाग्रधिष्ठिताः ॥२४॥

दंतोलूखलिनस्त्वन्ये अश्मकुट्टास्तथा परे ॥
स्थानवीरासनास्त्वन्ये मृगचर्यारताः परे ॥२५॥

कालं नयांति तपसा पूजया च महाधियः ॥
एवं संवत्सरे पूर्णे वसंते समुपस्थिते ॥२६॥

ततस्तेषां प्रसादार्थं भक्तानामनुकंपया ॥
देवः कृतयुगे तस्मिन्गिरौ हिमवतः शुभे ॥२७॥

देवदारुवनं प्राप्तः प्रसन्नः परमेश्वरः ॥
भस्मपांसूपदिग्धांगो नग्नो विकृतलक्षणः ॥२८॥

उल्मुकव्यग्रहस्तश्च रक्तपिंगललोचनः ॥
क्वचिच्चहसते रौद्रं क्वचिद्गायति विस्मितः ॥२९॥

क्वचिन्नृत्यति श्रृंगारं क्वचिद्रौति मुहुर्मुहुः ॥
आश्रमे ह्यटते भैक्ष्यं याचते च पुनः पुनः ॥३०॥

मायां कृत्वा तथारूपां देवस्तद्वनमागतः ॥
ततस्ते मुनयः सर्वे तुष्टुवुश्च समाहिताः ॥३१॥

अद्भिर्विविधमाल्यैश्च धूपैर्गन्धैस्तथैव च ॥
सपत्नीका महाभागाः सपुत्राः सपरिच्छदाः ॥३२॥

मुनयस्ते तथा वाग्भिरीश्वरं चेदमब्रुन् ॥
अज्ञानाद्देवदेवेश यदस्माभिरनुष्ठितम् ॥३३॥

कर्मणा मनसा वाचा तत्सर्वं क्षंतुमर्हसि ॥
चरितानि विचित्राणी गुह्यानि गहनानि च ॥३४॥

ब्रह्मादीनां च देवानां दुर्विज्ञे यानि ते हर ॥
अगतिं ते न जानीमो गतिं नैव च नैव च ॥३५॥

विश्वेश्वर महादेव योसि सोसि नमोस्तु ते ॥
स्तुवंति त्वां महात्मानो देवदेवं महेश्वरम् ॥३६॥

नमो भवाय भव्याय भावनायोद्भवाय च ॥
अनंतबलवीर्याय भूतानां पतये नमः ॥३७॥

संहर्त्रे च पिशंगाय अव्ययाय व्ययाय च ॥
गंगासलिलधाराय आधाराय गुणात्मने ॥३८॥

त्र्यंबकाय त्रिनेत्राय त्रिशूलवरधारिणे ॥
कंदर्पाय हुताशाय नमोस्तु परमात्मने ॥३९॥

शंकराय वृषांकाय गणानां पतये नमः ॥
दंडहस्ताय कालाय पाशहस्ताय वै नमः ॥४०॥

वेदमंत्रप्रधानाय शतजिह्वाय वै नमः ॥
भूतं भव्यं भविष्यं च स्थावरं जंगमं च यत् ॥४१॥

तव देहात्समुत्पन्नं देव सर्वमिदं जगत् ॥
पासि हंसि च भद्रं ते प्रसीद भगवंस्ततः ॥४२॥

अज्ञानाद्यदि विज्ञानाद्यत्किंचित्कुरुते नरः ॥
तत्सर्वं भगवानेव कुरुते योगमायया ॥४३॥

एवं स्तुत्वा तु मुनयः प्रहृष्टैरंतरात्मभिः ॥
याचन्त तपसा युक्तः पश्यामस्त्वां यथापुरा ॥४४॥

ततो देवः प्रसन्नात्मा स्वमेवास्थाय शंकरः ॥
रूपं त्र्यक्षं च संद्रष्टुं दिव्यं चक्षुरदात्प्रभुः ॥४५॥

लब्धदृष्ट्या तया दृष्ट्वा देवदेवं त्रियंबकम् ॥
पुनस्तुष्टुवुरीशानं देवदारुवनौकसः ॥४६॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे पूर्वभागे एकत्रिंशोध्यायः ॥ ३१ ॥