ब्राह्मण [brāhmaṇa] a. a. (-णी f.) [ब्रह्म वेदं शुद्धं चैतन्यं वा वेत्त्वधीते वा अण्]
Belonging to a Brāhmaṇa.
Befitting a Brāhmaṇa.
Given by a Brāhmaṇa.
Relating to religious worship.
One who knows Brahma.
णः A man belonging to the first of the four original castes of the Hindus, a Brāhmaṇa (born from the mouth of the puruṣa); ब्राह्मणोऽस्य मुखमासीत्
[Rv.1.9.] 12;
[Ms.1.31,96;] (जन्मना ब्राह्मणो ज्ञेयः संस्कारैर्द्विज उच्यते । विद्यया याति विप्रत्वं त्रिभिः श्रोत्रिय उच्यते ॥ or जात्या कुलेन वृत्तेन स्वाध्यायेन श्रुतेन च । एभिर्युक्तो हि यस्तिष्ठेन्नित्यं स द्विज उच्यते ॥).
A priest, theologian.
An epithet of Agni.
N. N. of the twentyeighth Nakṣatra.
णम् An assemblage or society of Brāhmaṇas.
That portion of the Veda which states rules for the employment of the hymns at the various sacrifices, their origin and detailed explanation, with sometimes lengthy illustrations in the shape of legends or stories. It is distinct from the Mantra portion of the Veda.
N. N. of that class of the Vedic works which contain the Brāhmaṇa portion (regarded as Śruti or part of the revelation like the hymns themselves). Each of the four Vedas has its own Brāhmaṇa or Brāhmaṇas: ऐतरेय or आश्व- लायन and कौषीतकी or सांख्यायन belonging to the Ṛigveda; शतपथ to the Yajurveda, पञ्चविंश and षड्विंश and six more to the Sāmaveda, and गोपथ to the Atharvaveda.
The Soma vessel of the Brahman priest. -Comp.
-अतिक्रमः offensive or disrespectful conduct towards Brāhmaṇas, insult to Brāhmaṇas; ब्राह्मणातिक्रमत्यागो भवता- मेव भूतये
[Mv.2.1.] -अगर्शनम् absence of Brahmanical instruction or guidance; वृषलत्वं गता लोके ब्राह्मणादर्शनेन च
[Ms.1.43.] -अपाश्रयः seeking shelter with Brāhma- ṇas.
-अभ्युपपत्तिः f. f. protection or preservation of, or kindness shown to, a Brāhmaṇa; ब्राह्मणाभ्युपपत्तौ च शपथे नास्ति पातकम्
[Ms.8.112.] -आत्मक a. a. belonging to Brāhmaṇas.
-घ्नः the slayer of a Brāhmaṇa; स्त्रीबाल- ब्राह्मणघ्नांश्च हन्याद् द्विट्सेविनस्तथा
[Ms.9.232.] चाण्डालः a degraded or outcast Brāhmaṇa; यथा ब्राह्मणचाण्डालः पूर्व- दृष्टस्तथैव सः
[Ms.9.87.] the son of a Śūdra father by a Brāhmaṇa woman.
-जातम्, -जातिः f. f. the Brāhmaṇa caste.
-जीविका the occupation or means of livelihood prescribed for a Brāhmaṇa; अध्यापनमध्ययनं यजनं याजनं तथा । दानं प्रतिग्रहश्चैव षट्कर्माण्यग्रजन्मनः ॥ षण्णां तु कर्मणामस्य त्रीणि कर्माणि जीविका । याजनाध्यापने चैव विशुद्धाच्च प्रतिग्रहः ॥.
-द्रव्यम्, -स्वम् a Brāhmaṇa's property.
-निन्दकः a blasphemer or reviler of Brāhmaṇas.
-प्रसंगः the applicability of the term Brāhmaṇa.
-प्रातिवेश्यः a neighbouring Brāhmaṇa; ब्राह्मणप्रातिवेश्यानामेतदेवानिमन्त्रणे
[Y.2.263.] -प्रियः N. N. of Viṣṇu.
-ब्रुवः one who pretends to be a Brāhmaṇa, one who is a Brāhmaṇa only in name and neglects the duties of his caste; बहवो ब्राह्मणब्रुवा निवसन्ति Dk.; सममब्राह्मणे दानं द्विगुणं ब्राह्मणब्रुवे
[Ms.7.85;8.2.] -भावः the rank or condition of a Brāhmaṇa.
-भूयिष्ठ a. a. consisting for the most part of Brāhmaṇas.
-यष्टिका, -यष्टी Clerodendrum Siphonantus (Mar. भारंग).
-वधः the murder of a Brāhmaṇa, Brahmanicide.
-वाचनम् the recitation of benedictions.
-संतर्पणम् feeding or satisfying Brāhmaṇas.