विरंच्यासन १ *

(चित्र क्र. ३८६, ३८७)
विरंच किंवा विरंची हे ब्रह्मदेवाचे एक नाव होय. ब्रह्मदेव म्हणजे हिंदू त्रिमूर्तीपैकी पहिली देवता. तिच्याकडे विश्वनिर्मितीचे काम असते.

पध्दती
१. पाय सरळ समोर पसरुन जमिनीवर बसा. (चित्र क्र. ७७)
२. उजवा गुडघा वाकवा आणि अर्धपद्मासनाच्याप्रमाणे उजवे पाउल डाव्या मांडीच्या मुळाशी ठेवा.
३. डावा गुडघा वाकवा. पाऊल धडापाशे आणा. दोन्ही हातांनी डावा घोटा पकडा. श्वास सोडा. डावी मांडी वर उचलून मागे ओढा. धड किंचित पुढे वाकवा आणि डावा पाय मानेच्या मागच्या बाजूवर ठेवा. डाव्या पायाचा बाहेरच्या बाजूचा, घोटयाच्या वर लगतच असलेला, भाग मानेच्या मागच्या बाजूला स्पर्श करील.
४. डोके आणि मान वर करा. पाठ ताठ ठेवा. आणि डावा घोटा हातातून सोडा.
५. डावा हात सरळ वर उचलून धरा. तो कोपरापाशी वाकवा आणि मानेवर असलेल्या डाव्या पायावरुन मानेच्या पाठीमागे न्या. उजवा हात खाली आणा. तो कोपराशी वाकवा. आणि कोपरापुढला उजवा हात पाठीच्या मागे नेऊन उजवा पंजा खांद्यांच्या पातळीला व दोन खांद्यांच्या मध्यभागी आणा. पाठीच्या मागे दोन्ही पंजे एकमेकांमध्ये गुंफा. (चित्र क्र. ३८६, ३८७)
६. नेहमीप्रमाणे श्वसन करीत या स्थितीत १० ते २० सेकंद राहा. हात मोकळे करा. डावा पाय खाली आणा. उजवा पाय सरळ व ताठ करा. आणि स्थिती क्र. १ वर या.
७. दुसर्‍या बाजूने आधीच्या इतकाच वेळ हे आसन करा. वरील सूचनांमध्ये ‘उजवा’ ऐवजी ‘डावा’ आणि ‘डावा’ ऐवजी ‘उजवा’ अशी उलटापालट करा.