वीर [vīra] [अजेः रक् वीभावश्च
[Uṇ.2.13] ] a.
Heroic, brave.
Mighty, powerful.
Excellent, eminent.
रः A hero, warrior, champion; कोऽप्येष संप्रति नवः पुरुषावतारो वीरो न यस्य भगवान् भृगुनन्दनोऽपि
[U.5.33.] The sentiment of heroism (in rhetoric); अस्तोक- वीरगुरुसाहसमद्भुतं च
[Mv.1.6;] it is distinguished under four heads; दानवीर, धर्मवीर, दयावीर and युद्धवीर; for explanation see these words s. v.).
An actor.
Fire.
The sacrificial fire.
A son; अस्य कुले वीरो जायते
[Ch. Up.3.13.6;] वीरं मे दत्त पितरः Śrādhamantras.
A husband.
The Arjuna tree.
A Jaina.
The Karavīra tree.
N. N. of Viṣṇu.
वृक्षः the Arjuna tree.
the marking-nut plant.
-व्रत a. a. adhering to one's purpose; पूर्णः श्रुतधरो राजन्नाह वीरव्रतो मुनिः
[Bhāg.1.87.45.] -तम् heroism.-शङ्कुः an arrow.
-शयः, -शयनम्, -शय्या the couch of a dead or wounded hero in a battle; battlefield; कलेवरं योगरतो विजह्याद्यदग्रेणीर्वीरशयेऽनिवृत्तः
[Bhāg.6.1.33.] a particular posture.
-सूः f. f. the mother of a hero; (so
-वीरप्रसवा, -प्रसूः, -प्रसविनी); तस्यात्मनोऽर्धं पत्न्यास्ते नान्वगाद्वीरसूः कृपी Bhāg.1.7.45.
the mother of a male child.
-सेनः N. N. of the father of Nala.
-सैन्यम् garlic.
-स्कन्धः a buffalo.
-स्थानम् = वीरासन (1); स्थाणु- भूतो महातेजा वीरस्थानेन पाण्डव Mb.3.122.2;13.142.8; (= स्वर्ग) heaven; वीरासनं वीरशय्यां वीरस्थानमुपागतम् । अक्षया- स्तस्य वै लोकाः सर्वकामगमास्तथा ॥
[Mb.13.7.13.] -हत्या the killing of a man; murder of a son; चान्द्रायणं चरेन्मासं वीरत्यासमं हि तत्
[Ms.11.41;] वीरहत्यामवाप्तोऽसि वह्नीनुद्वास्य यत्नतः
[Śāṅkaradigvijaya 8.26.] -हन् m. m. a Brāhmaṇa who has neglected his domestic fire; तेनादृश्यन्त वीरघ्ना न तु वीरहणो जनाः
[N.17.197] ;(cf. Note on
[N.17.197] given by the English translator Handiqui,
[P.63.] ).
A childmurderer; वीरहा वा एष देवानां भवति योऽग्निमुद्वासयते
[Ts.1.5.2.] रम् A reed.
Pepper.
Rice-gruel.
The root of Uśīra q. v.
Iron; Gīrvāṇa. -Comp.
-अध्वन्, -मार्गः a heroic death.
-अम्लः a kind of sorrel.
आशंसनम् keeping watch.
the post of danger in battle.
a forlorn hope.
a field of battle; पयोदजालमिव तद्वीरा- शंसनमाबभौ
[Śi.19.79.] आसनम् a kind of posture practised in meditation; एकं पादमथैकस्मिन् विन्यस्योरौ तु संस्थितम् । इतरस्मिंस्तथैवोरुं वीरासनमिति स्मृतम् ॥ cf. पर्यङ्क.
kneeling on one knee.
a field of battle.
the station of a sentinel.
ईशः, ईश्वरः epithets of Śiva.
a great hero.
-उञ्झः a Brahmaṇa who omits to offer oblations to the sacrificial fire.
-काम a. a. desirous of male offspring.
-कीटः an insignificant or contemptible warrior.-गतिः Indra's heaven.
जयन्तिका a war-dance.
war, battle.
तरुः the Bilva tree.
the Arjuna tree.
-धन्वन् m. m. an epithet of the god of love.
-पट्टः a sort of military dress.
-पट्टिका a gold band worn by men across the forehead; नलस्य भाले मणिवीरपट्टिकानिभेव लग्नः परिधिर्विधोर्बभौ
[N.15.61.] -पत्नी the wife of a hero.-पानम् (णम्) an exciting or refreshing drink taken by soldiers either before or after a battle; मदोऽयं संप्रहारेऽस्मिन् वीरपानं समर्थ्यताम्
[Rām.4.11.38.] भद्रः N. of a powerful hero created by Śiva from his matted hair; see दक्ष; महावीरोऽपि रे भद्र मम सर्वगणेष्विह । वीरभद्राख्यया हि त्वं प्रथितिं परमं व्रज । कुरु मे सत्वरं कर्म दक्षयज्ञं क्षयं नय ॥ Kāśīkhaṇḍa.
a distinguished hero.
a horse fit for the Aśvamedha sacrifice.
a kind of fragrant grass.
-भवन्ती the elder sister; Gīrvāṇa.
-भावः heroic nature.
-मर्दलः a war-drum.-मुद्रिका a ring worn on the middle toe.
-रजस् n. n. red lead.
रसः the sentiment of heroism.
a warlike feeling.
-रेणुः N. N. of Bhīmasena.
-लोकः Indra's heaven.-वादः glory.
-विप्लावकः a Brāhmaṇa who performs sacrifices by means of money got from the lowest castes.