जगतास जागवायाला केशवसुत गाउनि गेले !
इंग्लंद भूमि शेलेची माहेर जडाचें बनलें,
सन्देश गूढ जे त्याचे तैसेच मानसीं जिरले,
तपोवना मानवतेच्या या बघतां मानस हंसलें !
देवांचे हेतु न पुरले,
अर्धेंच कार्य जें उरलें,
ते येथें करुनी गेले,
अवतरुनी फिरुनी शेले ! केशवसुत गाउनि गेले !
एकेका शब्दें भरले काव्याचे अद्भुत पेले !
ज्यांसाठीं मानव झटले, ते सुधाकुंभ भरलेले---
वाग्देवी वरुनी टाकी केशवसुतहृदयीं झेले !
अनुभवुनि निजानंदानें
मग त्यांचें केलें गाणें,
श्वासाच्या कारंज्यानें
चहुंकडे उधळुनी दिधलें ! केशवसुत गाउनि गेले !
हे तुषार पडतां अंगीं बिंदूंचे सिंधू झाले !
निजलेल्या जागृति आली, हो ताजें जें थकलेलें !
मरणासचि आलें मरणें, मग केलें त्यानें काळें !
तों शब्द मुक्याला सुचले !
गूढास रुप सांपडलें !
स्वच्छंद अचेतन हालें !
नश्वर तें ईश्वर केलें ! केशवसुत गाउनि गेले !
भेदभाव विलया गेला, सूक्ष्मांत स्थूल मिळालें !
गगनाचे फाटुनि पडदे दिसलें जें त्यापलिकडलें !
मरणाचें मूळच तुटलें, जन्माचें नातें सुटलें !
वस्तूंत वस्तुपण भरलें,
जीवंत जीवही झाले,
आत्म्यास आत्मपद आलें,
ब्रह्मही ब्रह्मसें ठरलें ! केशवसुत गाउनि गेले !
कळलें कीं ’आम्ही कोण !, ’हरपलें श्रेय’ सांपडलें;
आत्मा हो ’वेडापीर’, सृष्टींत ’भृंग’ सा रंगे;
मारुनियां ’गोंफण’ काळा निज ’निशाण’ नाभें फडकविलें !
ऐकतांच विजयि ’तुतारी’
हो चिरंजीव ’म्हातारी’
मग वाजवितांच ’सतारी’
सर्वत्र ’झपूर्झा’ झालें ! केशवसुत गाउनि गेले !
या स्थितींत त्या ब्रह्माची ब्रह्माशीं मिळणी घडली,
जें चिरंतनाच्यासाठीं सांगता तयाची झाली.
परि जनता वेडी कुठली "केशवसुत मेले" वदली !
परि जन्ममरण हें वारें
कल्पनाच नाचवि सारें !
मूर्खांनो ! रडतां कां रे,
कीं "केशवसुत ते मेले !" केशवसुत गाउनि गेले !
जे एकठायीं होते, ते सर्वांठायीं भरले;
सर्वांच्या हृदयीं भरले सर्वांच्या जीवीं भिनले;
विश्व स्थिर ज्यांनीं केलें कां वदतां तेच निमाले ?
लीलेनें त्यांनीं गातां
ही सजीव केली जडता,
अणुरेणूंमधुनी आतां
निघतील तयांचे चेले ! केशवसुत गाउनि गेले !
सर्व ठायिं सर्वहि काळीं सर्वांनीं ज्यास पहावें,
पाहतां पाहतां वाटे डोळ्यांनीं ज्यास गिळावें,
तो विषय होई मरणाचा जन बोले काय करावें ?
जे चकव्यावांचुनि चकले,
जरि ते कुणि कांहीं भकले,
तरि ’गोविंदाग्रज’ बोले
केशवसुत कसले मेले ? केशवसुत गातचि बसले !